Środki dowodowe

§ 18. 1. Datę urodzenia, datę zawarcia związku małżeńskiego, datę zgonu, stopień pokrewieństwa oraz fakt przysposobienia ustala zakład pracy lub organ rentowy przyjmujące wniosek na podstawie dowodu osobistego (tymczasowego zaświadczenia tożsamości) albo wyciągu z akt stanu cywilnego, sporządzając odpowiednią notatkę lub odpis do akt.

2. W razie nadesłania wniosku o świadczenia za pośrednictwem poczty, zainteresowany jest obowiązany dołączyć niezbędne wyciągi z akt stanu cywilnego, które po wykorzystaniu podlegają zwrotowi przy doręczeniu decyzji załatwiającej wniosek.

§ 19. 1. Oświadczenia zainteresowanych stanowią środek dowodowy do stwierdzenia następujących okoliczności:

1) (skreślony)

2) pozostawania wdowy lub wdowca ubiegających się o rentę rodzinną we wspólności małżeńskiej do chwili śmierci małżonka,

3) pozostawania wdowy, wdowca lub rodziców na utrzymaniu zmarłego przed jego śmiercią,

4) pozostawania na utrzymaniu zmarłego wnuków, rodzeństwa i innych dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie przed jego śmiercią; oświadczenie powinno stwierdzić, czy i jak długo dzieci były wychowywane i utrzymywane przez zmarłego, czy żyją rodzice dziecka (jedno z rodziców) i dlaczego nie mogą zapewnić mu utrzymania; jeżeli zmarły był przed śmiercią ustanowiony opiekunem dzieci, zamiast oświadczenia jest wymagane przedstawienie odpowiedniego postanowienia sądu,

5) niekorzystania przez dziecko, wnuka lub rodzeństwo ze świadczeń z funduszów publicznych w rozumieniu przepisów w sprawie zawieszania prawa do renty rodzinnej w czasie korzystania z niektórych świadczeń z funduszów publicznych,

6) niepobierania przez osoby ubiegające się o przyznanie do emerytury lub renty dodatku dla małżonka i dodatku rodzinnego dla dzieci - zasiłków rodzinnych lub dodatków z innych źródeł,

7) niepobrania zasiłku pogrzebowego z innego tytułu.

2. W imieniu osób małoletnich oświadczenia składają ich rodzice lub opiekunowie.

3. Każde oświadczenie powinno zawierać stwierdzenie, że zostało złożone ze świadomością odpowiedzialności za składanie nieprawdziwych zeznań, oraz podpis składającego oświadczenie.

§ 20.  Środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są:

1) dla pracowników - zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków,

2) dla adwokatów członków zespołu adwokackiego - zaświadczenie zespołu adwokackiego,

3) dla osób ubiegających się o przyznanie renty z tytułu wyczynowego uprawiania sportu - zaświadczenie właściwych organizacji sportowych, które przyznały i wypłacały stypendium sportowe,

4) dla osób pozbawionych wolności - zaświadczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

§ 21. 1. Środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia, są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia.

2. Zaświadczenie zakładu pracy powinno w szczególności zawierać imię i nazwisko osoby, której dotyczy, datę podjęcia i ustania zatrudnienia oraz rodzaj wykonywanej czynności.

3. Zaświadczenia wydane przed dniem 1 grudnia 1958 r. są środkiem dowodowym, chociażby nie odpowiadały wszystkim warunkom określonym w ust. 2, jeżeli nie ma wątpliwości co do ich autentyczności.

4. Jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty.

5. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia mogą być również legitymacje służbowe, legitymacje związków zawodowych, umowy o pracę, wpisy w dowodach osobistych oraz pisma kierowane przez zakłady pracy do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (np. o powołaniu, mianowaniu, angażowaniu, zwolnieniu, wyróżnieniu, udzieleniu urlopu).

§ 22. Okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Zeznania świadków przedstawia osoba ubiegająca się o przyznanie świadczenia.

§ 23. 1. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy równorzędne z okresami zatrudnienia są zaświadczenia zakładów pracy, właściwych organów, urzędów i organizacji lub inne dokumenty.

2. Zaświadczenie właściwego organu resortu sprawiedliwości, z zastrzeżeniem ust. 3, jest środkiem dowodowym stwierdzającym okresy:

1) pracy wykonywanej - w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego pracownika w danym zawodzie - w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, kary aresztu wojskowego, kary aresztu za wykroczenie oraz w czasie tymczasowego aresztowania,

2) pobytu w więzieniu z przyczyn politycznych na obszarze Państwa Polskiego lub Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich,

3) niesłusznego pozbawienia wolności.

3. Okresy, o których mowa w ust. 2 pkt 1, mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia właściwego organu resortu sprawiedliwości z powodu zniszczenia dokumentów w związku z upływem okresu ich przechowywania.

4. Okres pobytu w więzieniu z przyczyn politycznych na obszarze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich może być udowodniony wszelkimi dokumentami na piśmie lub zeznaniami świadków.

5. Środkiem dowodowym stwierdzającym okres internowania na podstawie dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. nr 29, poz. 154, z 1982 r. nr 3, poz. 18 i z 1989 r. nr 34, poz. 178) jest zaświadczenie właściwego organu wydającego decyzję o internowaniu i o uchyleniu internowania.

§ 24. 1. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zaliczalne do okresów zatrudnienia są dokumenty, a zwłaszcza:

1) orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia uprawniające do przyznania zwiększonego zasiłku rodzinnego na dziecko lub dodatku pielęgnacyjnego oraz oświadczenie zainteresowanego - co do przerwy w pracy spowodowanej koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub osobą uprawnioną do dodatku pielęgnacyjnego,

2) zaświadczenie właściwych organów administracji szkolnej co do okresu nauki w szkole ponadpodstawowej i studiów doktoranckich,

3) książeczka wojskowa lub zaświadczenie właściwych organów co do okresów służby wojskowej, pobytu w niewoli lub w obozach dla internowanych żołnierzy,

4) zaświadczenie organizacji lub organu uprawnionych na podstawie przepisów o szczególnych uprawnieniach kombatantów do wydawania dokumentów o uprawnieniach kombatanckich,

5) wszelkie dokumenty stwierdzające wykonywanie pracy przymusowej w czasie od dnia 1 września 1939 r.,

6) zaświadczenia organów właściwych do spraw zatrudnienia (pośrednictwa pracy), a także inne dowody, z których w sposób niewątpliwy wynika fakt i okres pozostawania bez pracy,

7) zaświadczenie rady adwokackiej co do okresu wykonywania zawodu adwokackiego poza zespołami przed dniem 31 grudnia 1964 r.,

8) zaświadczenie uspołecznionego zakładu pracy stwierdzające okresy pracy uzasadniające obowiązek ubezpieczenia albo wykaz zarobków co do okresu pracy nakładczej,

9) zaświadczenie uspołecznionego zakładu pracy albo dowody ubezpieczenia społecznego co do okresu działalności zawodowej objętej odrębnymi przepisami o ubezpieczeniu społecznym lub o zaopatrzeniu emerytalnym.

10) zaświadczenie właściwych organów wojskowych stwierdzające zaokrętowanie marynarzy polskich w charakterze członków załogi na statku bandery własnej lub bandery koalicyjnej, przeznaczonym do działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 r.

2. Okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 5 i 10, mogą być udowodnione zeznaniami świadków.

§ 25. Środkiem dowodowym stwierdzającym fakt uczestniczenia wdowy w zorganizowanym szkoleniu jest zaświadczenie właściwego zakładu, instytucji lub organizacji prowadzącej to szkolenie.

§ 26. Środkiem dowodowym stwierdzającym odznaczenie jest dokument jego nadania.

§ 27. 1. Świadek może złożyć zeznania w formie pisemnej lub ustnie do protokołu w organie rentowym albo w uspołecznionym zakładzie pracy uprawnionym do przyjmowania wniosków o emerytury lub renty.

2. Zeznanie powinno zawierać w szczególności:

1) imię i nazwisko, datę urodzenia, adres świadka oraz jego miejsce pracy (nazwę zakładu pracy) i wykonywany zawód,

2) stwierdzenie, czy i jaki stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa łączy świadka z zainteresowanym,

3) stwierdzenie, że zostało złożone ze świadomością odpowiedzialności za składanie nieprawdziwych zeznań,

4) dane dotyczące okresów i charakteru zatrudnienia zainteresowanego,

5) podpis świadka.

3. Własnoręczność podpisu świadka powinna być potwierdzona przez uspołeczniony zakład pracy zatrudniający świadka albo zainteresowanego, oddział ZUS, inspektorat lub punkt informacyjny ZUS albo organ administracji państwowej stopnia podstawowego.

§ 28. 1. Dowody z dokumentów dotyczących zatrudnienia i zarobków oraz pisemne zeznania świadków powinny być dołączone do wniosku w oryginale.

2. Legitymacje ubezpieczeniowe, zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach oraz pisemne zeznania świadków nie podlegają zwrotowi z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Dokumenty określone w ust. 2, z wyłączeniem zaświadczeń o zarobkach, podlegają na wniosek zainteresowanego zwrotowi, jeżeli stanowią dla niego wartość pamiątkową, po uprzednim złożeniu kopii (fotokopii), potwierdzonej przez organ rentowy.