Facebook

Kliknij ten link, aby przejść do panelu logowania.
Teraz do wszystkich płatnych Serwisów internetowych
Wydawnictwa Podatkowego GOFIN loguj się w jednym
miejscu.


Po zalogowaniu znajdziesz menu z linkiem do swojego
konta abonenta i dodatkowych opcji.

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Ujednolicone przepisy prawne - www.przepisy.gofin.pl
Aktualnie jesteś: Ujednolicone przepisy prawne (strona główna) » Ubezpieczenia i świadczenia » Emerytury, renty i świadczenia przedemerytalne »  Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i ...

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
 uwzględniający ww. zmiany
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2015 r. poz. 748
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2016 r. poz. 887
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2020 r. poz. 53
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2021 r. poz. 291
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2022 r. poz. 504
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
Wyświetl wersje poprzedzające
 Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
2024.01.01 - bieżąca
 zmieniony przez
zmiany w:
Wyświetl późniejsze wersje
 zmieniony przez
zmiany w:

Uwaga od redakcji:
Zmiany, które wchodzą w życie w wybranej wersji czasowej - zaznaczono kolorem

Dział VIII

Zasady ustalania świadczeń

Rozdział 1

Powstanie i ustanie prawa do świadczeń

Art. 100. 1. Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wypłacane na podstawie przepisów Kodeksu pracy, prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, świadczenia lub wynagrodzenia.

3. Przepis ust. 2 nie ma zastosowania do emerytury, o której mowa w dziale II rozdział 1.

Art. 101. Prawo do świadczeń ustaje:

    1) gdy ustanie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa;

    2) ze śmiercią osoby uprawnionej.

Istniejące wersje czasowe art. 101a
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2017.12.01
zmieniony przez
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 101a. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura z Funduszu.

Art. 102. 1. Prawo do świadczenia uzależnione od okresowej niezdolności do pracy ustaje z upływem okresu, na jaki to świadczenie przyznano.

2. Prawo do renty szkoleniowej ustaje:

    1) z upływem 6 miesięcy, jeżeli starosta nie wystąpi z wnioskiem o przedłużenie tego okresu;

    2) od dnia otrzymania zawiadomienia starosty o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu, także wówczas, gdy zawiadomienie to organ rentowy otrzymał przed upływem 6 miesięcy;

    3) z upływem okresu, na jaki świadczenie przyznano na wniosek starosty;

    4) od dnia otrzymania zawiadomienia starosty o tym, że osoba zainteresowana przed upływem 6 miesięcy lub w okresie, o którym mowa w pkt 3, nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Rozdział 2

Zawieszanie lub zmniejszanie świadczeń

Istniejące wersje czasowe art. 103
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.01.08
zmieniony przez
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2011.01.01
zmieniony przez
2013.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2017.10.01
zmieniony przez
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 103. 1. Prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do emerytów, którzy osiągnęli wiek emerytalny 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), z zastrzeżeniem art. 103a.

2a. (uchylony)

3. Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, może ulec zawieszeniu również na wniosek emeryta lub rencisty.

4. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 103a
2011.01.01
dodany przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 103a.*) Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

________________
*) Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r. sygn. akt K 2/12 (Dz. U. poz. 1285) ogłoszonego w dniu 22.11.2012 r., art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1726 oraz z 2011 r. poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. poz. 1227, z 2010 r. poz. 224, 903, 1365, 1578 i 1726, z 2011 r. poz. 398, 887, 1001, 1112 i 1203 oraz z 2012 r. poz. 118 i 251), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16.12.2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1.01.2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 104. 1. Prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6.

1a.*) Dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

___________________
*) Utracił moc z dniem 15.03.2005 r. w zakresie, w jakim z mocą wsteczną uniemożliwił przyjęcie rzeczywistego przychodu emerytów i rencistów, osiągniętego w okresie od 1 stycznia do 26 sierpnia 1999 r., z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, w kwocie niższej od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8.03.2005 r. sygn. akt K 27/03 (Dz. U. poz. 401).

2. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności, z uwzględnieniem ust. 3.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do emerytów i rencistów osiągających przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą.

4. Przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do honorariów z tytułu działalności twórczej i artystycznej.

6. Za przychód, o którym mowa w ust. 1, uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy, i kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

7. Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

8. W razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

    1) 24% kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

    2) 18% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

    3) 20,4% kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

9. Kwoty maksymalnych zmniejszeń, o których mowa w ust. 8, podlegają podwyższeniu, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji.

10. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski":

    1) w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego - kwoty przychodu, o których mowa w ust. 7 i 8, z zaokrągleniem w górę do pełnych 10 groszy;

    2) w terminie do 14 roboczego dnia listopada - kwoty graniczne przychodu dla mijającego roku kalendarzowego.

Art. 105. 1. Wysokość renty rodzinnej, przysługującej więcej niż jednej osobie, ulega zmniejszeniu w przypadku, gdy osoba uprawniona do części renty osiąga przychód w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty miesięcznie.

2. Zmniejszenie renty następuje poprzez zmniejszenie części renty przysługującej osobie osiągającej przychód o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę, o której mowa w art. 104 ust. 8 pkt 3, pomnożoną przez proporcję części renty rodzinnej przed dokonaniem zmniejszenia i pełnej renty rodzinnej.

3. Przychód osiągany przez osobę uprawnioną do renty rodzinnej w wysokości przekraczającej kwotę równą 130% przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, powoduje zawieszenie prawa do części renty rodzinnej dla tej osoby. Wysokości części renty przysługujących pozostałym członkom rodziny nie ulegają zmianie.

Art. 106. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określa, w drodze rozporządzenia:

    1) szczegółowe zasady zawieszania i zmniejszania świadczeń;

    2) obowiązki emerytów i rencistów oraz płatników składek i urzędów skarbowych;

    3) szczegółowe zasady rocznego i miesięcznego rozliczania świadczeń;

    4) szczegółowe zasady zawieszania i zmniejszania świadczeń osobom, którym świadczenia przyznano z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia za granicą.

Rozdział 3

Zmiany w prawie do świadczeń i ich wysokości

Art. 107. Prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Art. 107a. 1. Jeżeli do renty rodzinnej uprawnionych jest więcej niż jedna osoba i jedna lub kilka z tych osób zgłosi wniosek o wyłączenie z kręgu osób uprawnionych do renty, prawo do renty rodzinnej ulegnie ponownemu ustaleniu z pominięciem tej osoby (osób).

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, jest okolicznością powodującą ustanie prawa do renty rodzinnej osób wymienionych w ust. 1. Przepis art. 134 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 2 stosuje się odpowiednio.

3. Ponowne ustalenie wysokości renty rodzinnej dla pozostałych osób uprawnionych do renty następuje od miesiąca, od którego wstrzymano wypłatę renty osobie, o której mowa w ust. 1.

4. Na wniosek osoby, o której mowa w ust. 1, prawo do renty rodzinnej ulega ponownemu ustaleniu, nie wcześniej jednak niż od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Istniejące wersje czasowe art. 108
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.01.08
zmieniony przez
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 108. 1. Jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2.

2. Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

2a. Złożenie przez członka otwartego funduszu emerytalnego wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, o której mowa w art. 24 lub art. 24a, oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej w trybie art. 25 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych.

3. Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

4. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do kolejnych wniosków o ustalenie emerytury w nowej wysokości.

Istniejące wersje czasowe art. 109
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.01.01
zmieniony przez
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 109. 1. Na wniosek emeryta lub rencisty wysokość emerytury określonej w art. 53 oraz renty ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110-113.

2. Jeżeli w wyniku ponownego ustalenia emerytura lub renta jest niższa, świadczenie przysługuje w dotychczasowej wysokości.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do emerytury obliczonej zgodnie z art. 24a ust. 5 i art. 54a.

Istniejące wersje czasowe art. 110
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.01.01
uchylony przez
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 110. 1. Wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

2. Warunek posiadania wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru nie jest wymagany od emeryta lub rencisty, który od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie świadczenia, w myśl ust. 1, nie pobrał świadczenia wskutek zawieszenia prawa do emerytury lub renty lub okres wymagany do ustalenia podstawy przypada w całości po przyznaniu prawa do świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wynosi co najmniej 130%.

3. Okres ostatnich 20 lat kalendarzowych, o których mowa w art. 15 ust. 1, obejmuje okres przypadający bezpośrednio przed rokiem, w którym zgłoszono wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia, z uwzględnieniem art. 176.

Istniejące wersje czasowe art. 110a
2015.05.01
dodany przez
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.01.01
uchylony przez
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 110a. 1. Wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%.

2. Ustalenie wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 może nastąpić tylko raz.

Art. 111. 1. Wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

    1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

    2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

    3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

2. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

3. Podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Istniejące wersje czasowe art. 112
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.01.01
zmieniony przez
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 112. 1. Jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się doliczając:

    1) do kwoty emerytury, o której mowa w art. 53, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

      a) po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych, o których mowa w art. 6,

      b) po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 7;

    2) do kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz do kwoty renty rodzinnej część wzrostu, o którym mowa w pkt 1, ustaloną przy zastosowaniu wskaźnika procentowego, określonego odpowiednio w art. 62 ust. 2 lub w art. 73 ust. 1.

2. Przy obliczaniu wzrostu, o którym mowa w ust. 1, okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Istniejące wersje czasowe art. 113
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.01.01
zmieniony przez
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 113. Ponowne ustalenie wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie.

Istniejące wersje czasowe art. 114
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.09.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1440
2015.06.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 748
2016.06.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 887
2017.04.18
zmieniony przez
2017.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1383
2018.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1270
2020.01.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 53
2021.02.15 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 291
2022.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 504
2023.06.30 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1251
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 114. 1. W sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

    1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

    2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

    3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

    4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

    5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

    6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

1a. (utracił moc)

1b. Z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 decyzja może zostać uchylona lub zmieniona również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a uchylenie lub zmiana decyzji są niezbędne do zapobieżenia poważnej szkodzie dla interesu publicznego.

1c. Z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 2 i 3 można uchylić lub zmienić decyzję także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego.

1d. O wszczęciu postępowania z urzędu w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji, o której mowa w ust. 1, organ rentowy zawiadamia niezwłocznie osobę zainteresowaną.

1e. Uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres:

    1) 10 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2-4;

    2) 5 lat - w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1 i 5;

    3) 3 lat - w przypadku określonym w ust. 1 pkt 6.

1f. Przepisu ust. 1e nie stosuje się, jeżeli:

    1) w wyniku uchylenia lub zmiany decyzji z przyczyn określonych w ust. 1 osoba zainteresowana nabędzie prawo do świadczenia lub świadczenie w wyższej wysokości;

    2) uchyleniu lub zmianie podlega decyzja o ustaleniu kapitału początkowego, który nie został uwzględniony do obliczania wysokości emerytury ustalonej prawomocną decyzją.

1g. Organ rentowy odstępuje od uchylenia lub zmiany decyzji, z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 6, jeżeli uchylenie lub zmiana decyzji wiązałyby się z nadmiernym obciążeniem dla osoby zainteresowanej, ze względu na jej sytuację osobistą lub materialną, wiek, stan zdrowia lub inne szczególne okoliczności.

2. Jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem sądu, organ rentowy w przypadkach określonych w ust. 1:

    1) wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do świadczeń lub podwyższającą ich wysokość;

    2) występuje do właściwego sądu ze skargą o wznowienie postępowania, gdy z dokonanych ustaleń wynika, że prawo do świadczeń nie istnieje lub świadczenia przysługują w niższej wysokości;

    3) wstrzymuje wypłatę świadczeń w całości lub części, jeżeli emeryt lub rencista korzystał ze świadczeń na podstawie nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w innych wypadkach złej woli.

 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60