Przepisy ogólne

§ 1. 1. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady uznawania, metody wyceny, zakres ujawniania i sposób prezentacji instrumentów finansowych, z wyłączeniem:

1) instrumentów kapitałowych wyemitowanych lub wystawionych przez jednostkę, w tym udziałów, opcji na akcje własne, praw poboru lub warrantów, praw do akcji i innych instrumentów finansowych, które zgodnie z ustawą jednostka zalicza do kapitału własnego;

2) udziałów w jednostkach podporządkowanych;

3) praw i zobowiązań wynikających z umów ubezpieczeniowych w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1206, 1273 i 1348);

4) praw i zobowiązań wynikających z umów, o których mowa w art. 3 ust. 4 ustawy;

5) umów, z których wynika obowiązek dokonania płatności zależnych od warunków klimatycznych, geologicznych lub innych czynników naturalnych.

2. Przepisy rozporządzenia stosuje się również do instrumentów pochodnych wbudowanych w umowy, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5, o ile nie są zależne od czynników wymienionych w ust. 1 pkt 5, oraz do zasad wyłączania z ksiąg rachunkowych należności finansującego poddanych zamianie na papiery wartościowe (sekuratyzacji) wynikających z umów, o których mowa w art. 3 ust. 4 ustawy.

§ 3. Użyte w rozporządzeniu pojęcia oznaczają:

1) ustawa - ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;

2) ustawa o obrocie instrumentami finansowymi - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636, 1948 i 1997);

2a) ustawa o ofercie publicznej - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1639);

3) krótki termin - okres do trzech miesięcy;

4) instrument pochodny - instrument finansowy, którego:

a) wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego, to jest określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, kursu wymiany walut, indeksu cen lub stóp, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego albo innej podobnej wielkości i

b) nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych albo wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu do wartości innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków rynkowych, i

c) rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Do instrumentów pochodnych zalicza się w szczególności transakcje terminowe, takie jak kontrakty forward lub futures, opcje oraz kontrakty swap;

5) kontrakt forward - umowa nakładająca na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu;

6) kontrakt futures - umowa o określonej standardowej charakterystyce, będąca przedmiotem obrotu w obrocie regulowanym, nakładająca na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą - odbioru aktywów o określonej ilości, w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w momencie zawierania kontraktu;

7) opcja - kontrakt, w wyniku którego jednostka nabywa prawo kupna - opcja kupna (call) lub sprzedaży - opcja sprzedaży (put) aktywów podstawowych po określonej z góry cenie i w określonym czasie;

8) kontrakt swap - umowa zamiany przyszłych płatności na warunkach z góry określonych przez strony;

9) złożony instrument finansowy - kontrakt składający się z instrumentu kapitałowego oraz zobowiązania finansowego lub zobowiązania o innym charakterze;

10) wbudowany instrument pochodny - wynikające z zawartej umowy warunki powodujące, że część lub całość przepływów pieniężnych uzyskiwanych z umowy zmienia się w sposób podobny do tego, jaki powodowałby samodzielnie instrument pochodny;

11) efektywna stopa procentowa - stopę, za pomocą której następuje zdyskontowanie do bieżącej wartości związanych z instrumentem finansowym przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych w okresie do terminu wymagalności, a w przypadku instrumentów o zmiennej stopie procentowej - do terminu następnego oszacowania przez rynek poziomu odniesienia. Efektywna stopa procentowa stanowi wewnętrzną stopę zwrotu składnika aktywów lub zobowiązania finansowego za dany okres. Przy wyliczeniu skumulowanej kwoty dyskonta aktywów finansowych i zobowiązań finansowych za pomocą efektywnej stopy procentowej uwzględnia się wszelkie opłaty płacone lub otrzymywane przez strony kontraktu;

12) skorygowana cena nabycia (zamortyzowany koszt) aktywów finansowych i zobowiązań finansowych - cenę nabycia, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych (wartość początkowa), pomniejszoną o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego), odpowiednio skorygowaną o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość;

13) koszty transakcji - koszty poniesione bezpośrednio w związku z przeniesieniem, nabyciem lub zbyciem aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych. Do kosztów transakcji zalicza się w szczególności prowizje maklerskie, w tym za pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu instrumentów finansowych, opłaty giełdowe i inne nałożone przez uprawnione instytucje w związku z zawarciem transakcji, prowizje za doradztwo, podatki i opłaty wynikające z obowiązujących przepisów;

14) uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie - wiążące zobowiązanie do wymiany w przyszłym terminie lub terminach ustalonej ilości zasobów według ustalonej ceny;

15) umowa odkupu (odkup) - umowę, z której wynika zobowiązanie do wymiany z inną jednostką aktywów finansowych w zamian za środki pieniężne lub zapłatę w innej formie oraz jednoczesne zobowiązanie do odkupienia tego aktywu w przyszłym terminie za kwotę stanowiącą równowartość otrzymanych środków pieniężnych lub zapłaty w innej formie, powiększoną o odsetki;

16) pozycja zabezpieczana - aktywa, zobowiązania, w tym także uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie, lub planowana transakcja, z którymi wiąże się ryzyko zmiany wartości godziwej albo przyszłych przepływów pieniężnych oczekiwanych przez jednostkę, jeżeli spełniają warunki określone w rozporządzeniu;

17) instrument zabezpieczający - instrument pochodny spełniający warunki określone w art. 35a ust. 3 ustawy, a w uzasadnionych przypadkach także aktywa finansowe lub zobowiązania finansowe niebędące instrumentami pochodnymi, co do których oczekuje się, że ich wartość godziwa lub związane z nimi przepływy pieniężne skompensują zmiany wartości godziwej zabezpieczanej pozycji lub związanych z nią przepływów pieniężnych;

18) zabezpieczanie - wybór jednego lub więcej instrumentów zabezpieczających, których zmiany wartości godziwej kompensują zmianę wartości godziwej zabezpieczanej pozycji lub związanych z taką pozycją przepływów pieniężnych;

19) papiery wartościowe - papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

20) prawa do akcji - prawa do akcji, o których mowa w art. 3 pkt 29 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

21) obrót regulowany - rynek regulowany, o którym mowa w art. 14 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, lub inny działający w sposób stały - poza terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego - system obrotu instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zapewniający inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych, oraz jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów, zorganizowany i podlegający nadzorowi właściwego organu, a także alternatywny system obrotu, o którym mowa w art. 3 pkt 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

22) obrót pierwotny - obrót pierwotny, o którym mowa w art. 4 pkt 3 ustawy o ofercie publicznej;

23) obrót wtórny - obrót wtórny, o którym mowa w art. 3 pkt 7 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

24) pierwsza oferta publiczna - pierwsza oferta publiczna, o której mowa w art. 4 pkt 5 ustawy o ofercie publicznej;

25) wartość rynkowa - możliwą do uzyskania cenę (wartość) sprzedaży albo cenę nabycia instrumentu finansowego, ustaloną na aktywnym rynku.