3. Definicje

Stosowane w Stanowisku pojęcia oznaczają:

a) transakcja handlowa - umowa, o której mowa w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych²⁾ (dalej ustawa o terminach zapłaty), której przedmiotem jest odpłatna dostawa dobra lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony (przedsiębiorcy, podmioty publiczne, osoby wykonujące wolny zawód) zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

b) transakcja zakupu-sprzedaży - transakcja handlowa lub inna umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa dobra lub odpłatne świadczenie usługi, przy czym jedną ze stron umowy jest osoba fizyczna lub inny podmiot niewymieniony w ustawie o terminach zapłaty.

c) dobro - materiał, wyrób, półprodukt, towar, składnik wartości niematerialnych i prawnych, składnik rzeczowych aktywów trwałych.

d) kontrahent - jedna ze stron transakcji zakupu-sprzedaży, odpowiednio nabywca (odbiorca) lub sprzedawca (dostawca).

e) rozrachunki z kontrahentami - należności i zobowiązania jednostki, powstałe w wyniku zawarcia przez nią transakcji zakupu-sprzedaży.

Obejmują one długo- i krótkoterminowe bezsporne należności i zobowiązania z tytułu:

i. dostaw materiałów, wyrobów, półproduktów, towarów i usług (określane często w praktyce jako rozrachunki z odbiorcami i dostawcami),

ii. zakupu/sprzedaży składników wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych - klasyfikowane jako inne/pozostałe rozrachunki,

oraz sporne należności i zobowiązania z powyższych tytułów - w przypadku, gdy kontrahent kwestionuje ich całość lub część.

f) wartość nominalna rozrachunków z kontrahentami (należności/zobowiązania) - uzgodniona lub wymagana przepisami prawa kwota środków pieniężnych w walucie polskiej lub w walucie obcej, która ma zostać przekazana pomiędzy stronami transakcji zakupu-sprzedaży w określnym czasie. Wartość nominalna nie uwzględnia czynników zewnętrznych, takich, jak np. zmiana wartości pieniądza w czasie (dyskonto).

g) kwota wymaganej/wymagająca zapłaty - wartość należności/zobowiązania ustalona na dzień ich rozliczenia lub na dzień bilansowy, jako:

• wartość należności/zobowiązania na dzień początkowego ujęcia w księgach rachunkowych (wartość nominalna),

• minus otrzymane do dnia rozliczenia/dnia bilansowego spłaty (raty na poczet spłaty zobowiązania), przedpłaty wniesione przez kontrahentów, przyznane kontrahentom zmniejszenia ceny (w formie różnych rodzajów rabatów, uznanych reklamacji),

• plus naliczone na dzień rozliczenia/dzień bilansowy: odsetki (umowne, ustawowe, za opóźnienie w zapłacie), kary umowne, zasądzone koszty postępowania sądowego.

Kwota wymaganej/wymagająca zapłaty nie uwzględnia czynników zewnętrznych, takich, jak np. zmiana wartości pieniądza w czasie (dyskonto).

h) odsetki - wynagrodzenie za korzystanie przez kontrahenta z kapitału jednostki przez określony czas lub rekompensata za opóźnienie płatności ze strony kontrahenta (odsetki za opóźnienie). Ich wysokość jest ustalana jako procent należności powstałej w wyniku zawarcia przez kontrahentów transakcji zakupu-sprzedaży (należność/wierzytelność główna).

Prawo żądania od kontrahenta odsetek może wynikać z czynności prawnej (np. zawartej umowy), przepisów prawa, orzeczenia sądu, decyzji organu (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej k.c), art. 359)³⁾.

i) kara umowna - określona suma, której zapłatę można zastrzec w umowie jako formę naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego; zasady stosowania kary umownej określają przepisy k.c. (art. 483-485).

j) kurs waluty obcej - cena jednostki waluty obcej wyrażona liczbą jednostek waluty polskiej lub waluty obcej innej niż waluta transakcji.

k) kurs waluty obcej faktycznie zastosowany - kurs waluty obcej, za pomocą którego nastąpiło przeliczenie na walutę polską waluty obcej (przewalutowanie) w przypadku: (a) jej kupna lub sprzedaży oraz (b) zapłaty należności lub zobowiązania. Może być to kurs kupna lub kurs sprzedaży waluty obcej zastosowany dla danej transakcji przez: (i) bank (w tym indywidualnie wynegocjowany przez jednostkę z bankiem), (ii) kantor (w tym kantor internetowy).

l) kompensata (potrącenie) - forma regulowania wzajemnych należności i zobowiązań, której warunki określa art. 498-505 k.c. (kompensata jednostronna, ustawowa) lub umowa stron transakcji zakupu-sprzedaży (kompensata umowna) (art. 353¹ k.c).

m) zmniejszenie ceny (rabat) - procentowe lub kwotowe obniżenie ceny za dostarczane dobra lub świadczoną usługę przyznawane: (a) za spełnienie przez kontrahenta określonych warunków w momencie sprzedaży lub po jej dokonaniu (np. za kupno określonej ilości dóbr lub usług, zwiększenie wolumenu zakupów, zwiększenie asortymentu zakupów, dokonanie zakupów w określonym czasie, lojalność wobec dostawcy, poniesienie kosztów przygotowania wyrobów gotowych do dalszej sprzedaży, poniesienie kosztów napraw gwarancyjnych w imieniu gwaranta), (b) jako rekompensata za niższą jakość sprzedanych dóbr i usług, uznane reklamacje.

Najczęściej stosowanymi w obrocie gospodarczym formami zmniejszeń ceny (rabatu) są:

i. opust - obniżenie ceny sprzedaży stosowane wobec odbiorców,

ii. skonto - procentowe obniżenie ceny sprzedaży udzielane za natychmiastową płatność lub jej dokonanie przed ustalonym terminem,

iii. bonifikata - obniżenie ceny sprzedaży przyznawane zazwyczaj z powodu gorszej jakości przekazanych dóbr lub wykonanych usług, ubytków naturalnych, warunków dostawy. Bonifikata może być przyznana na życzenie kupującego (odbiorcy) - przez złożoną reklamację lub z inicjatywy sprzedawcy (dostawcy).

n) przedpłata na dostawę dóbr i usług (dalej przedpłata) - określona kwota środków pieniężnych przekazana sprzedawcy przez nabywcę na poczet dostawy dobra lub usługi, która zostanie wykonana w przyszłości. Przedpłata może przyjąć formę zaliczki lub zadatku. Zaliczka jest traktowana jako częściowa zapłata ceny świadczenia wynikającego z umowy pomiędzy kontrahentami, zanim zostanie ono zrealizowane. W momencie realizacji umowy zaliczka zostaje zaliczona na poczet ceny dobra lub usługi. Natomiast w przypadku rozwiązania umowy podlega zwrotowi kontrahentowi, który ją wpłacił. Z kolei zadatek (regulowany art. 394 i 395 k.c.) służy przede wszystkim zabezpieczeniu wykonania umowy przez strony transakcji i w przypadku niewywiązania się z umowy przez jedną ze stron - co do zasady - podlega przepadkowi na rzecz drugiej strony.

___________________
²⁾ Dz.U., tj. z 2019 r, poz. 118.
³⁾ Dz.U., tj. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.